Enüresis, özellikle çocuklarda gece yatak ıslatma olarak bilinen bir durumdur. Fakat bu durum uzun yıllar devam edebilmekte, yetişkinliğe hatta yaşlılığa kadar uzayabilmektedir. Bu durum kişinin kendisini değersiz hissetmesine, kendisinden utanç duymasına, sosyal ilişkilerini etkilemesine, işlev bozukluğuna yol açabilmekte kısacası kişinin tüm yaşamını olumsuz olarak etkileyebilmektedir. Bu makalede alt ıslatma-gece işemesinin önce nedenlerine değinilecek daha sonra ise tedavi yöntemi olarak uygulanması çok basit fakat etkisi çok yüksek olan pelvik kasları güçlendirici bir egzersiz uygulaması önerilecektir. Alt ıslatmanın çeşitli sebepleri olabilir ve bu sebepler fizyolojik, genetik genellikle de psikolojik faktörlerin bir bileşimidir. Başlıca sebepler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:

FİZYOLOJİK SEBEPLER

1. Gece Üretilen İdrar Miktarının Fazlalığı: Bazı bireyler gece boyunca normalden fazla idrar üretirler. Bu, vücudun yeterince antidiüretik hormon (ADH) üretmemesi nedeniyle olabilir, ADH gece boyunca idrar üretimini azaltmak için gerekli bir hormondur.
2. Mesane Kapasitesinin Küçük Olması: Özellikle çocukların mesaneleri yeterince büyük olmadığında ( yaş sebebiyle veya yaşa rağmen olgunlaşma gerçekleşmediğinde ya da hacim olarak belirli bir büyüklüğe herhangi bir sebeple ulaşmadığında) gece boyunca üretilen idrarı tutmakta zorlanabilirler.
3. Uykunun Derin Olması: Bazı çocuklar o kadar derin uyurlar ki mesane doluluğu sinyallerine yanıt veremezler.

GENETİK SEBEPLER

1. Aile Geçmişi: Enüresis, çocuk dışında ırsi olarak ailede degörülür. Eğer ebeveynlerden biri çocukluk döneminde enüresis yaşamışsa, çocuğun da bu durumu yaşama olasılığı daha yüksektir.

PSİKOLOJİK ve ÇEVRESEL SEBEPLER

Alt ıslatma veya gece işemesinde psikolojik sebepler daha fazla üzerinde durulması gereken ve istatistiki olarak öteki nedenlere kıyasla daha fazla sebep içeren bir durumdur. Bu bağlam çocuk veya yetişkin ayrım farketmeksizin göz önünde bulundurulmalıdır.

1. Stres ve Anksiyete: Büyük yaşam değişiklikleri çocuklarda enüresise sebep olabilir. Büyük yaşam değişikliklerinden anlaşılması gereken anne baba boşanması, çocuğun terk edilmesi, anne/baba kaybı, kendisinin veya ailedeki bir kişinin hastalığı, taciz veya tecavüz, ev, okul veya şehir değiştirme gibi durumlardır.
2. Davranışsal Faktörler: Fiziksel veya duygusal ihmal edilme, fiziksel veya duygusal istismar, kontrol edilme ve işgal, yetersiz aynalanma veya yok sayılma çocuklarda enüresise sebep olabilir.Tuvalet eğitimindeki zorluklar veya yetersiz tuvalet eğitimi enüresise sebep olabilkir.
3. Uyku bozuklukları: Yetersiz uyku, aşırı uyku veya uyku apnesi gibi durumlar enüresise sebep olabilir.,

DİĞER SEBEPLER

1. Enfeksiyonlar: İdrar yolu iltihapları
2. Kronik Kabızlık: Bağırsakların dolu olması, mesaneye baskı yaparak gece idrar tutmayı zorlaştırabilir.

Yukarıda zikredilen organik bozukluklar bir uzman eşliğinde kontrol edildikten itibaren bir sorun bulunmadıysa veya uygulanan tedavilerden bir sonuç alınmadıysa şimdi aşağıda açıklanacak olan durumlar dikkate alınmalı ve açıklanan uygulamalar yerine getirilmelidir. Alt ıslatma/gece işemesi organik bozukluklar dışında somatik bir bozukluktur. Bunun anlamı çocuğun/yetişkinin ruh sağlığının beden üzerinde tepki göstermesidir. Bu durum iki şekilde ele alınmalıdır. Öncelikle bir ruh sağlığıuzmanının gözetiminde alt ıslatmanın altında hangi anksiyete veya varsa travmanın etkili olduğu tespit edilmeli ve bu sebep psikoterapi ile tedavi edilmelidir. Bazı durumlarda ise altta yatan sebeplere eğilmenin mümkün veya elzem olmadığı durumlarda davranışçı yöntemlerle çözüme kavuşmak daha hızlı bir yöntem olarak düşünülebilir. Bu yöntem alt ıslatma sorunu yaşayan bireylerin kendileri uygulayabileceği basit bir şekilde anlatılacaktır.

PELVİK KAS

Pelvik kaslar, pelvik taban olarak adlandırılan bölgede bulunur ve alt karın bölgesindeki organları destekleyen kas grubudur. Bu kaslar kadınlarda rahim, mesane, bağırsaklar ve rektumda; erkeklerde prostat, mesane ve rektum gibi organların çevresinde yer alır. Bu kaslar idrar tutma, dışkılama ve cinsel fonksiyonlar gibi önemli işlevlerde rol oynar. Erkeklerde Pelvik Kasların Görevleri: Erkeklerde pelvik kaslar, testislerin hemen altında, anüs ve penis arasında yer alır.

1. İdrar Kontrolü: Pelvik taban kasları, mesaneden idrar çıkışını kontrol eden kaslar üzerinde etkilidir. Bu kaslar sayesinde idrar akışı durdurulabilir veya başlatılabilir.
2. Dışkılama Kontrolü: Bu kaslar rektumdan dışkı çıkışını kontrol eden sfinkter kaslarının güçlenmesine yardımcı olur.
3. Prostat Sağlığı: Pelvik kasların güçlü olması prostat sağlığını da olumlu etkiler.Zayıf pelvik kaslar, prostat ameliyatı sonrası idrar kaçırma gibi sorunlara neden olabilir.
4. Cinsel Fonksiyon: Pelvik kaslar ereksiyonun (sertleşmenin) sürdürülebilmesi ve ejakülasyonun (erken boşalmanın) kontrol edilmesi gibi cinsel işlevlerde kritik bir rol oynar. Güçlü pelvik kaslar, cinsel sağlığı ve performansı arttırır.

Kadınlarda Pelvik Kasların Görevleri: Kadınlarda pelvik kaslar leğen kemiği içinde yer alırve mesane, rahim, vajina, bağırsaklar ve rektum gibi organları destekler, onların doğru çalışmasına yardımcı olur; idrarı tutma, dışkı kontrolü ve cinsel fonksiyonlarda önemli rol oynar.

1. Mesane ve idrar Kontrolü: Pelvik taban kasları, idrar yapma sürecini kontrol eder. Bu kaslar zayıfladığında idrar kaçırma sorunu ortaya çıkabilir. pelvik kasların güçlendirilmesi bu problemi önleyebilir veya tedavi edebilir.
2. Rahmi ve Vajinayı Destekler. Bu kasların güçlü olması pelvik organların sarkmasını önler ve cinsel sağlık açısından önemlidir.
3. Cinsel Sağlık: Güçlü pelvik kaslar, cinsel ilişki sırasındaki hazzı, tatmini arttırır ve orgazm kalitesini iyileştirir.
4. Doğum: Pelvik kaslar, doğum sırasında bebeğin doğum kanalından geçişine yardımcı olur. Doğum sonrası pelvik kasların güçlendirilmesi, iyileşmeyi hızlandırır ve pelvik organları desteklemeye devam eder.

PELVİK KAS ZAYIFLIĞI ve SONUÇLARI:

1. İdrar Kaçırma: Zayıf pelvik kaslar erkek ve kadınlarda idrarın kontrolsüz bir biçimde kaçırılmasına neden olur.
2. Pelvik organ Sarkması: Pelvik kaslar yeterince güçlü olmadığında, pelvik organlar yerinden kayabilir ve şekli bozuk sarkma oluşabilir.
3. Cinsel Sorunlar: Zayıf pelvik kaslar, cinsel ilişkide tatminsizlik ve ağrıya sebep olabilir. erkeklerde ereksiyonu etkileyebilir, erken boşalmaya sebep olabilir; kadınlarda hazzı azaltabilir ve orgazmı etkileyebilir.

PELVİK KASLARI GÜÇLENDİRME EGZERSİZLERİ

Pelvik kas egzersizleri, pelvik taban kaslarını güçlendirmek için yapılan egzersizlerdir ve Kegel egzersizleri olarak bilinir. Bu egzersizler idrar kaçırma, pelvik organ prolapsusu ( mesane, rahim, rektumdan birinin veya birkaçının vajenden dışarıya doğru çıkması), doğum sonrası iyileşme için önerilir.

Egzersizler: Çocuklar (7 yaş üstü), Yetişkinler ve Yaşlılar İçin Uygundur.

1. Başlangıç Dönemi: (1. ve 2. hafta boyunca hergün uygulanacaktır)

• Amaç: Pelvik taban kaslarını doğru bir şekilde tanımak ve kasılmaları öğrenmektir.
• Günlük Egzersiz Süresi: Toplam 5 ila 10 dakikadır.
• Egzersiz Tekrarı: Sabah, öğle ve akşam olmak üzere günde 3 seanstır.
• Seans: Yatarak veya oturarak uygulanabilir. Her bir seansta 2 sekans vardır. ( arka arkaya) birinci sekansta 5 kez 1 saniye kasıl sonra 1 saniye bırak şeklinde hızlı kasılma, ikinci sekansta 5 kez üç saniye kasıl üç saniye bırak şeklinde yavaş kasılma uygulanacaktır. Kasılma kadınlarda vajinada, erkeklerde penis altı prostatlarda uygulanacaktır. İki hafta kadar uygulanacaktır.

2. Gelişim Dönemi: ( 3. ve 4. hafta boyunca hergün uygulanacaktır)

• Amaç: Kasılmaları uzatarak pelvik taban kaslarının dayanıklılığını arttırmak.
• Günlük egzersiz toplam süresi: 15-20 dakikadır. Sabah, öğle ve akşam olmak üzere 3 seans şeklinde
• uygulanacaktır.
• Seans:1. Sekansta 10 kez yavaş kasılma( 5 saniye sık 5 saniye serbest bırak şeklinde önce vajina/prostatlarda daha sonra aynısı rektumda arka arkaya uygulanacaktır). 2. sekansta 5 5 kez uzun kasılma ( 10 saniye) sık, tut 10 saniye serbest bırak şeklinde vajina/prostatta daha sonra da rektumda uygulanacaktır. Rektumda sanki gaz çıkışını kontrol ediyormuş gibi, vajinada çiş çıkışını kontrol ediyormuş gibi uygulanır.

3. GÜÇLENDİRME DÖNEMİ ( 4 hafta boyunca hergün uygulanacaktır)

• Amaç: Pelvik kaslarının dayanıklılığının işlevsel olarak güçlendirmek ve kalıcılığını sağlamak)
• Günlük egzersiz toplam süresi: 30 dakikadır ayrıca tuvaletteki işeme süresi eklenecektir.
• Seans:1. Sekansta 5 kez hızlı kasılma ( 5 saniye tut, 5 saniye bırak), 2. sekans yavaş kasılma ( 10 saniye sık 10 saniye bırak), 3. sekans uzun kasılma 15 saniye sık 15 saniye bırak) Her bir seans toplam 10 dakika kadar sürmelidir. idrar ve gaz çıkışlarını kontrol ediyormuş gibi arka arkaya vajina ve rektumda uygulanır.

Ayrıca hergün tuvaletteki işemelerde de sıkma tutma ve bırakma işlemi uygulanacaktır. Her işeme 3 parçada yapılmalıdır. işeme esnasında idrar serbest bırakılacak sonra sıkılarak tutulup 5 saniye beklenecek ve tekrar serbest bırakılacak şekilde toplam 3 parçada işeme işlemi bitirelecektir.

UYARILAR VE ÖNERİLER

1. Çocuklarda pelvik taban kaslarını doğru bir şekilde kontrol edebilecekleri yaşlar olan 6-7 yaşlarından sonra uygulanması önerilir. Çocuklarla uygulama yapılırken bir uzman denetiminde yapılmalı ve egzersizler basit bir dille anlatılmalı ve uygulama yapılırken çocuklar rahat bir ortamda teşvik edilip desteklenmeli baskı altına alınıp zorlanmamalıdır.
2. Bu egzersizlerde çoğunlukla 6. ve 8. hafta arasında olumlu sonuç alınmaya başlanır. Bu haftalara kadar sabırla uygulanması akabinde de sürdürülmesi gerekir.
3. 3 dönem arka arkaya uygulandıktan sonra (2 ay) yeterli sonuç alınmadığında egzersize 1 hafta ara verilip aynı dönemler 2. kez tekrar uygulama yapılır.
4. Egzersizler sırasında nefes alış verişi rahat olmalı, nefes tutulmamalıdır.
5. Sadece yukarıda belirtilen rektum ve vajina kasları sıkılmalı karın, kalça ve uyluk kasları sıkılmamalıdır.
6. Bu egzersizler düzenli yapıldığında etkilidir bu yüzden günlük bir rutin oluşturmak önemlidir.

Psk. Bil. Uzmanı/Psikoterapist

Mehmet Selim SÜZER